Οι γιορτές και οι …γιορταστές!

Κάθε φορά που έρχονται γιορταστικές μέρες, δεν μπορώ να μην φέρω στον νου μου τα διάφορα είδη σχέσεων που έχουμε με τις γιορτές. ‘Όπως ξέρουμε οι γιορτές είναι δύο ειδών, οι θρησκευτικές και οι λεγόμενες “εθνικές”. Οι περισσότερες είναι οι θρησκευτικές βέβαια, αφού ο άνθρωπος διάλεξε να βαυκαλίζεται με την ιδέα ενός ανωτέρου όντος, που θα τον στείλει ή από δώ (παράδεισος)  ή από κει (κόλαση), μετά την επίγεια ζωή και προσπαθεί να εξασφαλίσει μιά θέση στους κήπους ή στα ρετιρέ της επέκεινα ζωής, όπως ακριβώς κάνει και στην επίγεια ζωή του, για να εξασφαλίσει τη ευνοούμενη θέση ένας υπάλληλος: Γλύφει τον προϊστάμενο (προσευχές, ευχέλαια, λειτουργίες, κλπ), του πάει δωράκια (κεριά, πρόσφορα, θυσίες, σπονδές, ύμνους κι άλλα τέτοια).

Βέβαια, όπως ακριβώς κάνει και στην επίγεια  ζωή, ο ενδιαφερόμενος δεν σκέφτεται τόσο να κάνει καλά τη δουλειά του (δηλαδή να είναι τίμιος και σε καλή σχέση με τους συνανθρώπους και με τη φύση), αλλά αφιερώνει πολύ περισσότερη προσπάθεια και πόρους στο γλύψιμο. Όλη αυτή η βιομηχανία των γιορτών και των θρησκευτικών τελετών και της θρησκείας, γενικότερα, ο χρόνος, η προσπάθεια και τα χρήματα που αφιερώνονται στο γλύψιμο του “ανωτάτου”, για μένα, είναι μιά ματαιπονία και, ταυτόχρονα, κατασπατάληση πόρων που θα μπορούσαν να είναι κοινωνικά ωφέλιμοι εάν πήγαιναν σε χρήσιμους στόχους, παρά σε λιβάνια, χρυσοπίκοιλτα άμφια και μεγαλοπρεπείς ναούς. Αν μετρήσουμε π.χ. τους ναούς, σε κάθε πόλη και χωριό και υπολογίσουμε την αξία τους, θα δούμε ότι θα μπορούσαμε να είχαμε πλήρη αυτάρκεια σε νοσοκομεία, σχολεία και άλλα χρήσιμα ιδρύματα, αν τα χρήματα που ξοδεύτηκαν για την ανέγερσή τους πήγαιναν σε κοινωνικά χρήσιμους σκοπούς.

Πέραν από αυτές τις σκέψεις, θα ήθελα να κάνω και μιά κατηγοριοποίηση των διαφόρων τύπων ανθρώπων και τη σχέση τους με τις γιορτές:

1. Ο εργαζόμενος που περιμένει τις γιορτές για να ξεκουραστεί λίγο από τον καθημερινό κάματο. Συνήθως αδιαφορεί για το αφηρημένο “νόημα” της γιορτής και το μόνο που βλέπει είναι λίγη ανάπαυλα από τον αγώνα. Νομίζω ότι είναι η μεγαλύτερη κατηγορία.
2. Ο έμπορος:  Περιμένει, με αγωνία, να μεγαλώσει λίγο ο αναιμικός του τζίρος και να βγάλει τα σπασμένα της μακρόχρονα λυμφατικής εμπορικής κίνησης.
3. Ο δημόσιος υπάλληλος: (είδατε; αυτόν δεν τον έβαλα μαζί με τους εργαζόμενους. Είναι μιά ΑΛΛΗ κατηγορία!). ‘Αδεια (από τον προϊστάμενο ή τη …σημαία) που συνήθως παρατείνεται, ανεπίσημα, κατά μία, δύο ή περισσότερες μέρες, ώστε να συμπληρωθεί εβδομάδα και να πάει στο χωριό (Από εκεί κατάγεται και ο βουλευτής ή κομματάρχης που τον διόρισε). Ακόμη κι αν ο προϊστάμενος θα είχε αντιρρήσεις, ένα τηλεφώνημα από το κινητό ότι είναι “ασθενής” του εξασφαλίζει και την τυπική άδεια. (‘Η μήπως θα του στείλουν τον γιατρό στο σπίτι; Σιγά! Αφού κι ο προϊστάμενος τα ίδια κάνει! Συμμορία είναι εκεί μέσα!). Συνήθως, πιστεύει-δεν-πιστεύει, ψιλοθρησκεύεται, ανάβει και κανά κερί, προκειμένου να κρατήσει και μιά πισινή σε περίπτωση που κάτι μεταφυσικό υπάρχει (δεν το πολυψάχνει).
4. Ο θρησκευόμενος: Αυτός γιορτάζει γιατί νομίζει ότι η γιορτή έχει πραγματική σημασία και πιστεύει στους μύθους που του σερβίρει η θρησκεία του, σαν να ήταν αλήθειες. Πιστεύει σε θαύματα, παρθενογενέσεις, νεκραναστάσεις και άλλα απίθανα “γεγονότα” που, περιέργως, όλα συνέβησαν χιλιάδες χρόνια πριν, ενώ τώρα η βιομηχανία θαυμάτων έχει κλείσει τους γενικούς διακόπτες και τίποτα δεν κινείται σ’ αυτόν τον τομέα! Αυτός, ένας από τους επενδυτές στην μεταθανάτια ζωή, φροντίζει να εκπληρώνει ανελιπώς τις υποχρεώσεις του ως “πιστού” με την φανερή ελπίδα ότι έτσι θα εξασφαλίσει τα προνομιούχα οικόπεδα του παραδείσου, όταν γίνει λείψανο. Βέβαια, σπάνια η θρησκευτικότητά του τον εμποδίζει από το να διαπράττει άδικες πράξεις σε βάρος των συνανθρώπων του, ιδίως αν ο νόμος του δίνει το δικαίωμα να το κάνει (Γειά σου ρε Βουλγαράκη: “”Οτι είναι νόμιμο είναι και ηθικό”).
5. Ο παραδοσιακός: Βλέπει τις γιορτές ως κομμάτι της λαϊκής παράδοσης και τηρεί τα έθιμα, είτε πιστεύει είτε δεν πιστεύει. Πάει στον επιτάφιο και στην ανάσταση με κερί ή/και βεγγαλικά,  πάει στην εκκλησία στις 5 το πρωί τα χριστούγεννα και συμμετέχει σε κάθε σχετικό με τις μεγάλες γιορτές έθιμο. Η επαφή του με τις γιορτές έχει συναισθηματικό και νοσταλγικό υπόβαθρο και, συχνά, συνδέεται με την παιδική ηλικία και τις αναμνήσεις.
6. Ο πεισματικά “συνεπής”: Δεν πιστεύει σε τίποτε μεταφυσικό, δέχεται ότι κάποια έθιμα έχουν παραδοσιακή αξία, αλλά αυτός αρνείται πεισματικά να συμμετέχει σε ότιδήποτε τελετουργικό που δεν το αισθάνεται. Θεωρεί ότι η συμμετοχή σε κάτι που δεν πιστεύεις είναι υποκρισία και γι’ αυτό απέχει από θρησκευτικές εορταστικές εκδηλώσεις και τελετές, όσο μπορεί χωρίς να λυπήσει αγαπημένα πρόσωπα. Είναι κάπως ακραίος, αλλά δεν κάνει τίποτε που δεν νοιώθει. Όταν του λένε: “Χριστός ανέστη” απαντά απλώς: “χρόνια πολλά“, για να μην πει: “μην λέτε μαλακίες”!
7. Ο κοιλιόδουλος: Βλέπει τις γιορτές ως ευκαιρία για γαστριμαργικό ξεσάλωμα. Δεν τον ενδιαφέρει η θρησκεία ή η παράδοση, αν δεν σχετίζεται με το φαγητό. Φροντίζει να διατίθενται άφθονα και εκλεκτά εδαίσματα και ποτά στο σπίτι του και εκεί που πηγαίνει να “γιορτάσει” ή τα φροντίζει ο ίδιος αν είναι οικοδεσπότης. ‘Ο,τι πρόβλημα υγείας κι αν έχει, τη γιορτινή μέρα (ή μέρες) θα κάνει εξαίρεση από τη δίαιτα, θα δικαιολογήσει στον εαυτόν του (και στους δικούς του, που έχουν ζωηρές αντιρρήσεις) το πρόσκαιρο ξεσάλωμα και θα του δώσει και θα καταλάβει! Είναι, συνήθως, ο “πελάτης” των επειγόντων της εφημερίας, ή πρόξενος της αγωνίας των συγγενών όταν πέσει ξερός και αγκομαχά από τη βαρυστομαχιά. Υπόσχεται να μην το ξανακάνει, αλλά ξεχνά την υπόσχεση στην επόμενη γιορτή!

Διαλέγετε και παίρνετε. Να περάσετε καλά.

Α, ναι:  Και να επιστρέψετε όλοι ζωντανοί και αρτιμελείς!

Παραπέμπω και σε παλιότερες αναρτήσεις μου σχετικά με τις γιορτές: ΕΔΩ και ΕΔΩ